07-06-2018, 09:22 PM
Potasyum Nedir? Kullanım Alanları - Faydaları Nelerdir ? Potasyum Eksikliğinde Neler Olur?
Potasyum, bir kimyasal elementtir. Simgesi K (Arapça: al qalija → Latince: kalium) ve atom numarası 19 dur. Potasyum adını izole edildiği Potas olarak da bilinen potasyum karbonattan almıştır. Potasyum yumuşak, gümüş-beyaz renkli alkali bir metaldir. Doğada deniz suyunda ve pek çok mineralde diğer elementlere bağlı olarak bulunur. Havada hızla oksitlenir ve suya karşı da çok aktiftir. Potasyumun pek çok açıdan sodyuma kimyasal olarak benzese de yaşayan organizmalarda, özellikle de hayvan hücrelerinde, sodyumdan farklı muamele görür. Kandaki seviyesinin düşük olmasına hipokalemi, yüksek olmasına hiperkalemi denir.
Önemli özellikleri
Potasyum bıçakla kesilebilecek kadar yumuşaktır. Taze kesilen potasyumun parlak yüzeyi havayla temas ettiğinde matlaşır. Potasyum, metal oksit oluşumu ve hidroksit korozyonunun önlenmesi için havasız ortamlarda saklanmalıdır. Bu nedenle potasyum örnekleri genelde kerosen gibi indirgen ortamlarda depolanır. Potasyum, diğer alkali metaller gibi su ile şiddetli reaksiyona girip hidrojen gazı açığa çıkarır. Potasyumun su ile reaksyionu lityum ve sodyumun su ile reaksiyonundan daha da şiddetlidir, öyle ki bu reaksiyondan açığa çıkan ısı hidrojen gazının yanmasına yetecek kadar ısı sağlar.
2 K (k) + 2 H2O (s) → H2 (g) + 2 KOH (k)
Potasyum eser msu ile hızla reaksiyona girdiğinden, NaK alaşımı kuru çözücü elde etmek amacıyla yapılan damıtma işleminden önce kurutucu olarak kullanılır.
Potasyum ve bileşikleri alevde viole renk verir. Bu özelliği örneklerde potasyum olup olmadığını kontrol etmek için alev testlerinde kullanılır.
Potasyumun su içindeki yüksek çözünürlüğünü K+ iyonunun sudaki yüksek çözünme enerjisine borçludur. Su içindeki potasyum iyonları renksizdir. Sudaki potasyum tadı nedeniyle tespit edilebilir; seyreltik çözeltileri tatlı, derişik çözeltileri ise ekşi, bazik veya tuzludur.
Bir çözeltideki potasyum derişimi alev fotometresi, atomik absorbsiyon spektroskopisi, ICP veya iyon seçici elektrotlarla tayin edilebilir. Ayrıca potasyumun ayırma veya çöktürme ile tayininde sodyum tetrafenil, dihidrojen hexakloroplatinat (IV) hekzahidrat ve sodyum kobaltnitrit kullanılır.
Kullanım Alanları
Potasyum klorür, sülfaj ta kullanılır.
Potasyum hidroksit endüstride kuvvetli baz olarak kullanılır.
Potasyum nitrat barut yapımında kullanılır.
Potasyum karbonat, potas, cam yapımında kullanılır.
Potasyumla işlenen cam normal camdan daha kuvvetlidir.
Potasyum buharı manyetikmetrelerde kullanılır.
NaK, oda sıcaklığında sıvı olan bir sodyum-potasyum alaşımı, ısı iletimi için kullanılır. Ayrıca hava içermeyen kuru çözücü üretiminde kurutucu olarak kullanılır.
Potasyum bitkilerin büyümesi için toprakta bulunması gereken bir maddedir.
Potasyum iyonları hayvan hücrelerinde hayati öneme sahiptirler (Na-K pompası).
Potasyum klorür sofra tuzu -NaCl- yerine veya kalbi durdurmak için kullanılır (kalp ameliyatları veya iğneyle idam).
Superoksit KO2 taşınabilir oksijen kaynağı veya karbondioksit tutucu olarak kullanılır.
Potasyum bisülfit (KHSO3) gıda katkısı olarak kullanılır.
Potasyum bromür (KBr)fotografik film ve kabartmalarda kullanılır.
Potasyum kromat (K2CrO4) havai fişek, patlayıcı, kibrit, deri işlemede renk verici (parlak sarı-kırmızı renk) olarak kullanılır.
Potasyum florosilikat (K2SiF6) özel cam ve seramik yapımında, ve böcek öldürücü olarak kullanılır.
Potasyum pirofosfat (K2P207) sabun ve deterjanlarda kullanılır.
Potasyum sodyum tartarat, Rochelle tuzu, (KNaC4H4O6)kabartma tozu, ilaç ve ayna yapımında kullanılır.
Potasyum temizlik malzemesi olan sabunda da kullanılır.
Potasyum balık, tavuk, taze et, birçok sebze ve özellikle meyvelerde bulunur.
Oldukça önemli Potasyum tuzları: potasyum bromür, potasyum karbonat, potasyum klorat, potasyum kromat, potasyum siyanür, potasyum bikromat, potasyum iyodür, potasyum nitrat, potasyum sulfat...
Tarihçe
Potasyum 1807 yılında Sir Humphrey Davy tarafından kostik (KOH) potastan elde edilmiştir. Potasyum elektroliz yöntemiyle elde edilen ilk metaldir. Potasyum Roma zamanında bilinmediği için, ismi klasik latince değil, neo-latincedir.
Kalium ismi arapça al qalīy, kelimesinden gelen alkali kelimesinden alınmıştır.
Potasyum ismi ingilizce deki potas kelimesinden gelmektedir. Potas kelimesi ise orijinal olarak yanmış ağaç, ağaç yaprağı küllerinden elde edilen alkali anlamına gelir.
Potasyum dünya yerkabuğunun ağırlıkça %1,5'nu oluşturur ve bu oranıyla en çok bulunan yedinci elementtir. Çok elektropozitif olduğundan diger minerallerden elde etmek oldukça zordur. Carnallite, langbeinite, polyhalite ve sylvite gibi potasyum tuzları eski göl ve deniz yataklarında bulunur. Potasyumun elde edildiği en önemli kaynak, Potas, Saskatchewan, Kaliforniya, Almanya, New Mexico, Utah ve dünyanın diğer yerlerinden çıkarılır. 1960 yılından beri faaliyette bulunan Saskatchewan madenleri dünyanın en büyük rezervlerine sahiptir. Öte yandan okyanuslar da diğer önemli potasyum kaynağıdır. Potasyum, KOH'den Davy prosesine göre elektrolizle ayrıştırılır. Ayrıca ısı metotlarıyla da potasyum klorürden potasyum üretimi mümkündür.Potasyum saydam bir maddedir.
Önlemler
Katı potasyum suyla şiddetli reaksiyon verir. Bu nedenle dikkatli bir şekilde kullanılmalı, gaz yağı gibi mineral yağ altında saklanmalıdır. Lityum ve sodyumdan farklı olarak potasyum yağ altında uzun süreler saklanamaz. Altı aydan uzun sürelerde saklanılan potasyumun metal yüzeyinde ve kabın kapağında şoka duyarlı peroksit oluşabilir. Bu kapağın açılmasıyla peroksitler patlayabilir. Bu nedenle Potasyum, Rubidyum veya Sezyumun üç aydan fazla depolanacaksa oksijensiz veya vakum ortamında depolanması gerekir.
Potasyumun hava nemine temasından sonra yüzeyinde oluşan alkali potasyum hidroksit (KOH) bazik bir tehlikedir. Ciltle temasında sodyum metali gibi potasyum metali de sabunsu bir his bırakır. Bu ciltteki yağların yumuşak potasyumla olan bazik bozunma reaksiyonu sonucudur. Potasyumla çalışırken dikkatli olunmalı, cilt ve gözler korunmalıdır.
Potasyum yangınları suyla söndürülemez! Bu tür yangınları söndürmekte çok az kuru kimyasal etkili olabilir.
Beslenme ve tıpta potasyum
Potasyum minerali hücre ve organların fonksiyonlarını düzenli bir şekilde yerine getirmesi amacıyla kullanımı sağlanan minerallerden birisidir. Tıpta adı hipokalemi olan potasyum minerali eksikliği başka bir nedene bağlı olmayarak görülebileceği müshil etkisi oluşturan veya yan etkileri arasında vücudun fazla su kaybetmesi olan ilaçların düzenli olarak kullanımı neticesinde görülmektedir. Potasyum faydalı olarak alınması gereken en öneli 3 mineral den biri olmaktadır. Sodyum mineraline benzer şekilde potasyum vücutta PH oranını dengede tutarak merkezi sinir sistemine ve kaslara yardımcı olmaktadır. Potasyumun faydası bununla sınırlı olmamaktadır, kan basıncı seviyesini sağlıklı düzeyde tutarak tansiyonda dalgalanma oluşumunu önler. Potasyum oluşan yüksek kan basıncı ve tansiyondan kaynaklanan kalp damar hastalıklarına yakalanma riskini azaltmaktadır. Potasyumun sinir sistemi üzerindeki etkileri de oldukça önemlidir. Potasyum eksikliği olduğu zaman ilk olarak sinir sistemi üzerinde olumsuz etki oluşturur. Diyabet hastalığı oluşumuna, göz sağlığının bozulmasına, tansiyon dengesinin bozulması ve bunlara benzer rahatsızlıkların meydana gelmesine neden olmaktadır. Potasyumun büyük bir kısmı yaklaşık olarak %93-96'sı vücutta sayıları trilyonlara ulaşabilen hücrelerin içerisinde bulunur. Bundan dolayı özellikle de çocukların sağlıklı bir şekilde ve doğal olarak potasyum tüketmesi hem gelişim göstermelerine katkı sağlar hem de ilerleyen yaşlarda olası hastalıklara karşı bağışıklık sisteminin güçlenmesine fayda sağlamaktadır.
Potasyum, sodyum mineraliyle beraber vücuttaki su dengesinin sağlanmasına yardımcı olmaktadır. Gıdaların hücre içerisine geçişini sağlar, sinir sistemindeki mesajların iletimini gerçekleştirir. Potasyum beyne oksijen gönderilmede önemli olan bir mineraldir. Bu mineral vücutta her gün kullanımı sağlanması gereken ve kullanımından sonra tekrar yeri doldurulması gereken mineraldir. Potasyum kalp ve diğer kasların sağlıklı olmasında fayda sağlar. Potasyum kalbin çalışmasında etkili olmaktadır. Bağırsak hareketlerinin arttırılmasında fayda sağlar. Bağırsaklarda emilimi gerçekleşir, hücrelerde ve böbreklerde depolanmaktadır. Potasyum metabolizma hızlandırıcı etkisi vardır, felç oluşumunu önleyici etki sağlar, antideprasan etki oluşturur, tansiyon düşürücü etkisi vardır. Vücutta sıvı dengesinin ayarlanmasında önemli bir mineraldir. İnsülin salınımında etkili olmaktadır.
Potasyum beslenmede hayati bir mineraldir. Hayvan hücrelerindeki asıl pozitif katyon olduğundan, vücuttaki sıvı ve elektrolit dengesini sağlamak için önemlidir.
Potasyum, ayrıca hayvanlarda kas kasılması ve sinir akımı gönderimi için önemlidir.
Vücut sıvısındaki potasyum eksikliği ishal ve kusmaya yol açar, ölümcül olabilir (hypokalemia). Potasyum eksikliği sonucu kas güçsüzlüğü, kalp atışı anormallikleri ve dolaşım bozukluğu, refleks yavaşlaması ve nefes almada güçlük, halsizlik görülebilir.
Yeterli miktarda potasyum almanın en iyi yolu değişik türde yemekler yemektir. Düzenli beslenen insanlar genelde potasyum katkısına ihtiyaç duymazlar. Potasyumca zengin besin maddeleri; Lahana, brokoli, pazı gibi yeşil yapraklı sebzeler, zeytin, balık, portakal suyu, patates, muz, hurma, incir, avokado, kayısı, badem, fındık ve süt ürünleridir. Araştırmalar yüksek potasyum içeren besinlerle beslenmenin hipertansiyon riskini düşürdüğünü göstermektedir.
Günlük potasyum tüketim miktarı yetişkinler için 2000–3000 mg arasında olmalıdır. (Potasyumun kandaki seviyesinin 3.5 - 5 arasında olması gerekir.)
Potasyum Eksikliği
Potasyum eksikliğinin başlıca nedenleri arasında ilk olarak yetersiz beslenme gelir. Potasyum kaybetmede ishal idrar söktürücü ilaçlarla, kusmayla veya terleme yoluyla vücudun mineral kaybetme olayıdır. Aşırı kahve tüketiminde ve stres oluşumunda potasyum eksikliğinden kaynaklanır. Dolaşım bozuklukları, kas güçsüzlüğü sonucunda yorgunluk oluşması ve halsizlik belirtisi, iştahsızlık meydana gelmesi, bulantı ve kusma oluşumu, kabızlık oluşumu, zihin bulanıklığının belirmesi, baş ve karın ağrılarının sürekli olarak belirmesi, vücudun bazı bölgelerinde kramplar oluşması ve kalpte ritm bozukluğu gibi rahatsızlıklara neden olmaktadır. Sporcu sakatlanmalarında en önemli sebepler arasında magnezyum ve potasyum eksikliği olduğu bilinen hususlardandır. Potasyum eksikliği olan hastalarda sürekli yorgunluk, güçsüzlük belirtiler gibi fiziksel belirtilere ek olarak huzursuzluk gerçekleşmesi ve zihin karışıklığı gibi duygusal belirtiler oluşabilir. Potasyum eksikliğinde susuzluk ve sürekli olarak idrara çıkma bu belirtilere eşlik etmektedir. Potasyum eksikliği belirtileri diğer hastalıkların belirtileriyle benzerlik gösterir. Örnek verecek olursak eğer aşırı susuzluk ve idrara sürekli olarak çıkma diyabet belirtisi olabilir. Bu nedenden dolayıdır ki doktorunuz doğru teşhis için hem diyabet testi yapar hem de potasyum seviyesini ölçerek oluşan problemin neden kaynaklı olduğunu sizlere belirtir. İlk başta belirtilen gibi potasyum eksikliği tek başına bir rahatsızlık olarak bilineceği gibi vücudun su kaybetmesi dolayısıyla potasyum kaybına neden olan bazı ilaçların kullanılmasıyla da ortaya çıkmaktadır. Eğer başka bir hastalık sebebiyle su kaybına yol veren bir ilacın düzenli olarak kullanımında doktorunuzu bu durumla ilgili olarak bilgilendirme sağlamalısınız ve doktorunuzdan alternatif tedavi yöntemleri hakkında bilgi sahibi olmalısınız. Potasyum değerlerini yükseltmek için uygulanacak olan tedaviye yardımcı olarak bazı yüksek potasyum içeren besin maddelerini günlük beslenmenize ilave edebilirsiniz.
Vucutda potasyum eksiği varsa belirtileri nelerdir, Potasyum eksikliği nasıl anlaşılır, potasyum içeren yiyecekler
Sağlıklı yaşayabilmemiz için vücudumuza yeterince potasyum giriyor olması gerekir. Özellikle de kalp kaslarımızı oluşturan hücrelerin potasyuma ihtiyacı var.
Yeterince potasyum almadığınızda siz farkına olmasanız bile vücudunuz işlevlerini tam olarak yerine getiremez. Bunun en bariz belirtisi yorgunluk ve kramplardır.
Vücudumuzdaki potasyumların %98’i hücrelerimizde yer alır. Potasyum eksikliği sonucunda bu nedenle sinirlerimiz, kaslarımız ve kalbimizde aksaklıklar meydana gelir.
Bu yüzden insanların potasyum konusunda olabildiğince bilinçlenmesi ve bilgilendirilmesi gerekiyor.
İşte potasyum eksikliğinde meydana gelenler:
1- Kabızlık
Potasyum eksikliği, sindirim sistemi dahil bütün sistemimizi olumsuz etkiler. Eksikliğinde midede şişkinlik oluşur.
Bağırsak hastalıklarının tek nedeni potasyum kaynaklı değildir. Bu nedenle yediklerimize dikkat etmemiz gerekiyor.
2- Kasların zayıflaması
Women’s Health dergisi kas ağrısı, kaslarda zayıflık ve krampın asıl nedeninin potasyum eksikliği olduğunu ifade ediyor.
3- Kalp çarpıntısı
Yukarıda da bahsettiğimiz gibi potasyum eksikliğinin kalp üzerinde olumsuz etkileri oluyor. Kalp çarpıntısı ve kalp ritm bozukluğu potasyum eksikliğinin bir sonucu.
Vücudunuzda potasyum dengesi bozulunca, kalp kan pompalayabilmek için aşırı çaba sarfeder ve bu nedenle kalp çarpıntısı oluşur.
Bu nedenle eğer kalp rahatsızlığı geçirmek istemiyorsanız yeterince potasyum içeren yiyecekler tükettiğinizden emin olun.
4- Yorgunluk
Mayo Clinic’te belirtilenlere göre eğer yeterince uyuduğunuz halde hala yorgun hissediyorsanız vücudunuzda yeterince potasyum yok demekmiş.
Vücudunuzdaki her hücre potasyuma ihtiyaç duyar. Beslenme uzmanı Jill Brill, potasyum seviyesi düştüğünde hem fiziksel hem de mental gücünüzün düştüğünü belirtiyor.
5- Uyuşukluk ve karıncalanma
Sinir sisteminin düzgün işlemesi için de potasyuma ihtiyacınız var. Women’s Health dergisindeki bir makalede uyuşukluğun ve karıncalanmanın nedeninin potasyum eksikliği olduğu yazılmış.
6- Yüksek tansiyon
Potasyum, damarların ölçülü olarak genişlemesini sağlar. Eksikliği halinde damarlar genişleyemez ve tansiyonunuz çıkar.
Çoğu insan tansiyonlarının çıktığını farketmezler. Bunun en sık belirtisi baş ağrısıdır.
Potasyum eksikliğinden nasıl kurtulmalı
Yiyeceklerin birçoğu potasyum açısından zengin. Potasyum eksikliğinde ilaç kullanmanıza gerek yok. Tek yapmanız gereken yediğiniz sebze ve meyve miktarını arttırmak.
Potasyum eksikliği aşırı fast food tüketmek ve dengesiz beslenmekten kaynaklanır. Çok tuzlu yemek, sebze ve meyve tüketmemek de potasyum eksikliğine neden olur.
Potasyum içeren yiyecekler:
Muz
Süt ürünleri (özellikle yoğurt ve süt)
Kök sebzeler ve kuruyemiş
Balık
Mantar
Fasulye
Avokado
pekmez
Potasyum Fazlalığı
Potasyum Fazlalığı ve Zararları: Potasyum vücuda aşırı miktarda alınmasında başta böbrekleri ve kalbi olumsuz olarak etkiler ve kas zayıflığı oluşturur, kalp çalışmasının ve kalp ritminin bozulması gibi rahatsızlık belirtilerine neden olur. Potasyum fazlalığı, potasyum mineralinin farklı nedenlerle aşırı miktarda alınmasında veya böbrek hastalarında ve ameliyat sonrası idrar azlığı gibi potasyum fazlasının yeteri olarak vücuttan atılmamasına neden olan durumlardan kaynaklanmaktadır.
Potasyumun Eksikliği Nedenleri?
Potasyum eksikliğinin başlıca nedenleri arasında yetersiz beslenme, ishal, idrar söktürücü ilaçlar, kusma ya da terleme yoluyla vücudun mineral kaybetmesidir. Aşırı kahve tüketimi ve stres de potasyum eksikliği nedenlerindendir. Postyum eksikiliği dolaşım bozukluğu,Yorgunluk ve halsizlik, kaslarda güçsüzlük, kalp çarpıntısı, düzensiz kalp atışı, kramplar, kansızlık, şiddetli baş ağrıları, karın ağrısı, bulantı ve kusma gibi rahatsızlıklara neden olur. Bunların dışında diyabet, şişme gibi bazı ciddi etkileride vardır. Sporcu sakatlanmalarının en önemli nedenlerinin magnezyum ve potasyum eksikliği olduğu bilinmelidir.
Potasyum Fazlalığı ve Zararları Nelerdir?
Potasyumun aşırı miktarda alınması öncelikle böbrekleri ve kalbi etkiler .Kas zayıflığı, kalp çalışmasının ve ritminin bozulması gibi rahatsızlıklara neden olur. Potasyum Fazlalığı, potasyumun çeşitli nedenlerle aşırı miktarda alınması ya da böbrek hastaları ve ameliyat sonrası idrar azlığı gibi potasyum fazlasının yeterince uzaklaştırılamamasına neden olan durumlardan kaynaklanmaktadır.
Potasyum eksikliği genelde hangi insanlarda olur?
Potasyum eksikliği genel olarak Diüretikler ve bazı doğum kontrol hapları gibi bazı ilaçlar kullananlarda, sporcularda fiziksel güç gerektiren işleri yapan insanlarda, ishal gibi sindirim sorunu yaşayan kişilerde,yeme bozukluğu olanlarda ve sigara, alkol ve uyuşturucu kullananlarda görülebilir..
Potasyum içeren besinler nelerdir?
Turunçgiller, domates tüm yeşil yapraklı sebzeler(lahana, brokoli, pazı gibi), nane yaprakları, ayçekirdeği, muz, patates, hurma, zeytin, balık,sarımsak, portakal suyu, incir, avokado, kayısı,badem, fındık ve süt ürünleri bol miktarda potasyum içeren besinler arasındadır.
Günlük Potasyum İhtiyacı
– 1 yaşına kadarki Bebeklerde 600 mg
-10 yaşına kadarki çocuklarda potasyum ihtiyacı 1000 ile 2000 mg arasında değişir.
-Yetişkinlerde ise günlük potasyum ihtiyacı 2000 – 3000 mg kadardır.
Potasyumun Görevleri Nelerdir?
Potasyum Minerali, beslenmede hayati önem taşıyan bir mineraldir. Vücuttaki su ve mineral dengesinin korunmasına, beyne oksijen taşı(Zeker) zihinsel faaliyetleri desteklemek için, sinir sistemindeki mesajların iletilmesinde, vücut atıklarının çıkartılmasında, besinlerin hücre içine taşınmasında, kan basıncını azaltmada, alerji tedavisinde, kalp sağlığı ve kasların yeterli gevşemesi ve fonksiyonlarını yerine getirmesinde faydalıdır. Tansiyonu dengeler. Alkolün, vücuttaki fazla suyun, şekerin ve tuzun vücuttan uzaklaştırılmasında görev alır. Sigara, alkol gibi bağımlılıkları olan kişilerde potasyum eksikliği
-------------------
Kaynaklar :
Wikipedia
potasyum gen tr
saglikrehberimiz net
internet siteleri