+- Tunca-Forum (https://tiryakiboard.com)
+-- Forum: GENEL KÜLTÜR BİLGİLERİ (https://tiryakiboard.com/forumdisplay.php?fid=10)
+--- Forum: GENEL KÜLTÜR BiLGiLERi MAiN (https://tiryakiboard.com/forumdisplay.php?fid=229)
+---- Forum: Bitkiler ve Hayvanlar (https://tiryakiboard.com/forumdisplay.php?fid=238)
+---- Thread: Damizlik Seçimi (/showthread.php?tid=7240)
Damizlik Seçimi - RasitTunca - 07-23-2019
DAMIZLIK SEÇİMİ
Damızlık seçiminde şu hususları gözönünde bulundurmak gereklidir.
Damızlık seçerken tek bir verim yönünden değil, birden fazla verim yönünden
seçim yapılmalıdır. Örneğin sadece et verimi veya sadece yapağı verimi değil,
et ve yapağı verimi yönünden üstün ırklar damızlık olarak seçilmelidir. Yani
hayvanlar kombine verimli olmalıdırlar.
Seçilen damızlıklar bölgenin; iklim, mera, ağıl, bakım ve besleme şartlarına uygun olmalıdırlar veya bu şartlara uyacak özellikte olmalıdırlar.
Hayvanlar sağlıklı ve döl verme kabiliyetinde olmalıdırlar.
Damızlık seçiminde hayvanların yaşıda dikkate alınmalıdır. 6 aylıktan küçük hayvanlarda genel ırk özellikleri tam belli olmadığından 6 aylıktan küçük hayvanlar damızlık olarak seçilmemelidir. Koçların 5-6 yaşından, koyunların ise 7 yaşından sonra verim özellikleri azaldığından yaşlı hayvanlarda damızlık olarak seçilmemelidir.
Damızlıklar damızlık yetiştiren işletmelerden veya iyi damızlıklar kullandığı bilinen işletmelerden seçilmelidirler.
Damızlık seçilecek hayvanların koruyucu aşılamaları ve paraziter ilaçlamaları zamanında yapılmış olmalıdır.
DAMIZLIK KOÇLARIN SEÇİMİ
Damızlık olarak seçilecek koçlarda erkeklik organları gelişmiş olmalı, koçlar
tek testisli olmamalıdır. Koçlar kendi ırkının özelliklerini tam göstermelidir.
Ayaklar yere düzgün basmalı, sağlıklı ve güçlü olmalıdırlar. Yapağı verimleri
yüksek olmalı, yapağıda alacalıklar olmamalıdır. Koçların sperma muayeneleri
yaptırılarak sperma özellikleri iyi olanlar seçilmelidir.
DAMIZLIK KOYUNLARIN SEÇİMİ
Koyunlarda koçlar gibi ırk özelliklerini tam göstermelidirler. Hayvanlar
sağlıklı olmalı ve sürüye uyum sağlamalıdırlar. Daha önce doğum yapmış koyunlar
ve ikiz eşi olan koyunlar tercih edilmelidir.
DAMIZLIK KUZULARIN SEÇİMİ
Damızlık seçilecek kuzularda kemik yapısı gelişmeye müsait olmalı, kuyruk çok
büyük ve sarkık olmamalı, yapağısı bir örnek olmalıdır. Cılız ve kavruk kalmış
kuzular damızlık olarak seçilmemelidir.
SIFAT İŞLERİ-KOÇ KATIMI
Yurdumuzda bazı koyun ırkları bazı bölgelerde yılın bütün mevsimlerinde
kızgınlık göstermelerine rağmen yerli koyunlarımız genel olarak ilkbaharda ve
sonbaharda olmak üzere yılda 2 kez kızgınlık gösterirler. Ancak sonbahar
kızgınlığı ilkbahar kızgınlığından daha etkindir. Zaten iklim, bakım ve besleme
şartları da dikkate alınarak koç katımı genellikle sonbaharda yapılarak
kuzuların ilkbaharda doğmaları tercih edilmektedir. Koyunlar ilk
sıfata 1.5 yaşında verilirler. Sıfat mevsimi Bölgesel farklılıklara
göre değişmekle beraber genellikle Ekim-Kasım aylarıdır. Sıfat tabi aşım veya
Suni tohumlama yolu ile olur. Tabi aşımda koçlar serbest aşım yapıyorlarsa sürüde 30-35baş
koyun için 1 baş koç bulundurulur. Elde aşım yaptırılıyorsa 50-60 baş
koyun için 1 baş koç yeterlidir. Suni tohumlama yapılıyorsa günlük alınan 1 doz
sperma 4-5 baş koyun için yeterlidir ki buna göre sürüdeki 150-200
baş koyun için bir baş koç kafi gelir. Elde sıfat veya suni tohumlama
yaptırılıyorsa kızgınlığa gelen koyunlar iyi seçilmeli ve sıfat tarihi
kaydedilmelidir. Koçlar günde 2'den fazla koyuna aşım yaptırılmamalıdır.
Koyunlarda kızgınlık 24-36 saat sürer. Kızgınlık sabah saatlerinde fazladır.
Öğlen saatlerinde azalır, akşam saatlerinde ise çok zayıf olur. Bu nedenle aşım
sabah saatlerinde yaptırılmalıdır. Gebe kalmayan koyunlar 17-18 gün
sonra yeniden kızgınlık gösterirler ve yeniden koça verilmeli-dirler. Koç
katımı 4-6 hafta arasında olmalıdır. Bu süre ne
kadar kısaltı-lırsa doğacak kuzuların yaş farkları o kadar azalır,
kuzuların büyüklükleri birbirine yakın olur, beslenme güçlükleri azalır ve
işçilik en aza iner.
Koyunlarda gebelik oranı
ırklara göre değişmekle beraber genel olarak yüksektir ve
% 80-90civarındadır. Kültür ırkı koyunlarda ikizlik oranı yüksek olmasına
karşın yerli ırk koyunlarımızda ikizlik oranı
% 10-15 kadardır. Döl verimini artırmak için iki yıl üst
üste döl tutmayan koyunlar damızlıkta kullanılmamalı, sıfat döneminde mera
dönüşü koyunlara ek yemleme yapılmalıdır. Koçlar sıfat süresince meraya
gönderilmemeli, ağılda yemlenmelidir. Koçlara üzüm gibi enerjice zengin
yemlerin verilmesi de döl verimini olumlu yönde etkiler.