Kuzey Kutbunda 6 ay gece, Güney Kutbunda 6 ay gündüz - Dönence
Sonbahar Ekinoksu neden doodle oldu? Sonbahara girdik mi? Ekinoks ne demek? İlkbahar Ekinoksu ve Sonbahar Ekinoksu mu var? 23 Eylül'de ne oluyor? 21 Mart durumu nedir? SONBAHAR NEDİR?
SONBAHAR NEDİR? Gece ve gündüz birbirine eşit mi? Kuzey ve Güney kutbunda neler oluyor? 23 Eylül durumu nedir? Sonbahar Ekinoksu neden doodle oldu? Sonbahara girdik mi? Ekinoks ne demek? İlkbahar Ekinoksu ve Sonbahar Ekinoksu mu var? 23 Eylül'de ne oluyor? 21 Mart durumu nedir?
Sonbahar Ekinoksu, bugün Google anasayfasına logo oldu. Sonbahar Ekinoksu ile ilgili ayrıntıları bu sayfalarda bulabilirsiniz. Ekinoks (gün tün eşitliği ya da ılım olarak da bilinir), Güneş ışınlarının Ekvator'a dik vurması sonucunda aydınlanma çemberinin kutuplardan geçtiği an. Gündüz ile gecenin eşit olması durumudur. Yılda iki kez tekrarlanır - İlkbahar Ekinoksu ve Sonbahar Ekinoksu.
23 Eylül durumu: Kuzey ve Güney Yarım Küre, Güneş ışınları öğle vakti Ekvator'a 90°'lik açı ile düşer. Gölge boyu Ekvator'da sıfırdır. Güneş ışınları bu tarihten itibaren Güney Yarım Küre'ye dik düşmeye başlar. Bu tarihten itibaren Güney Yarım Küre'de gündüzler, gecelerden uzun olmaya başlar. Kuzey Yarım Küre'de ise tam tersi olur. Bu tarih Güney Yarım Küre'de İlkbahar, Kuzey Yarım Küre'de Sonbahar başlangıcıdır. Aydınlanma çemberi kutup noktalarına teğet geçer. Bu tarihte Güneş her iki kutup noktasında da görülür. Dünya'da gece ve gündüz birbirine eşit olur. Bu tarih Kuzey Kutup Noktası'nda altı aylık gecenin, Güney Kutup Noktası'nda ise altı aylık gündüzün başlangıcıdır.
21 Mart durumu: Kuzey ve Güney Yarım Küre, Güneş ışınları öğle vakti Ekvator'a 90°'lik açı ile düşer. Gölge boyu Ekvator'da sıfırdır. Güneş ışınları bu tarihten itibaren Kuzey Yarım Küre'ye dik düşmeye başlar. Bu tarihten itibaren Güney Yarım Küre'de geceler, gündüzlerden uzun olmaya başlar. Kuzey Yarım Küre'de ise tam tersi olur. Bu tarih Güney Yarım Küre'de Sonbahar, Kuzey Yarım Küre'de İlkbahar başlangıcıdır. Aydınlanma çemberi kutup noktalarına teğet geçer. Bu tarihte Güneş her iki kutup noktasında da görülür. Dünya'da gece ve gündüz süreleri birbirine eşit olur. Bu tarih Güney Kutup Noktası'nda altı aylık gecenin, Kuzey Kutup Noktası'nda ise altı aylık gündüzün başlangıcıdır.
SONBAHAR NEDİR? Sonbahar yaz ile kış mevsimleri arasındaki mevsimdir. Kuzey yarım kürede eylül, ekim ve kasım güney yarım kürede ise, mart, nisan ve mayıs aylarına denk gelir sonbaharın belirtileri sonbaharda ağaçların yaprakları sararır ve dökülür sonbaharda, bir kayın türü olan Fagus sylvatica yaprakları Gündüzler kısalır, geceler uzar. Güneş, erken batar. Daha az ısı ve ışık verir. Serin, yağmurlu ve rüzgarlı günlerin sayısı artar. Kış mevsiminin habercisidir. Ağaçların yaprakları sararmaya ve dökülmeye başlar. iğne yapraklı ağaçlar Çam, ardıç, zeytin vb. yapraklarını dökerler. Çiçeklerdeki çiçek sayısı azalır. Etraftaki otlar ve çimenler kurur. Göçmen kuşlar Leylek Soğuklar başladığı için kışlık giysiler çıkarılır, kalın ve kapalı giysiler Yağmurluk, bot, şapka, ceket, şemsiye, kazak vb. giyilir. Sonbaharda, ağaçlar sarıyı renk değistiryorlar ve yaprakları kaybediyorlar.
Dönenceler coğrafi bir terim olup iki tanedir, bunlardan kuzey yarımkürede bulunan Yengeç dönencesi, Güney yarımküre de bulunan ise oğlak dönencesidir. Aşağıda bu iki dönence hakkında kısa bir bilgi verilerek bu dönencelere güneşin dik gelmesi yani yön değiştirdiği tarihte dünyada ne gibi değişiklikler olmaktadır o konuya değinilecektir.
Dönence nedir?
Dönence güneş ışınlarının belli bir zamandan sonra tersi istikametine hareket etmeye başlamasına verilen isimdir. Genel mantık budur fakat coğrafi olarak ne anlama geldiğini de söyleyecek olur ise Güneş ışınlarının yılda her birine birer kez dik açı ile geldiği, sıcak kuşağın hem güney hem de kuzey sınırlarını oluşturan ve ekvatordan 23 derece ve 27 dakikalık uzaklıktan geçtiği varsayılan enleme verilen isimdir.
Dönencelerin özellikleri nelerdir?
-Dönence sayısı 2 tane olup, yukarda değinmiş olduğumuz gibi kuzey yarımkürede bulunan dönenceye “Yengeç dönencesi” güney yarımkürede bulunan dönenceye ise “Oğlak Dönencesi” adı verilmektedir.
-Ekvatora uzaklığı 23 derece 27 dakikadır.
-Dönenceler arasındaki noktaya tropikal kuşak adı verilmekte olup dönenceler arasındaki her noktaya Güneş ışınları yılda iki kez dik gelir iken dönencelere ve dönencelerin dışında bulunan noktalara sadece 1 kez dik gelmektedir.
-İki dönence arasındaki mesafe yaklaşık olarak 5106 kilometre civarındadır (Arasında 46 meridyen bulunduğundan ve her meridyen arası 111 kilometre olduğundan çarpımı bu sayıya yakın bir sayıyı vermektedir)
-Güneş ışınları bir dönenceden bir dönenceye yaklaşık 6 ayda gitmektedir.
Yengeç dönencesiYengeç dönencesine güneş dik geldiği zaman yani 21 Haziran tarihinde şu olaylar meydana gelmektedir:
-Kuzey yarımküre de yaz, güney yarımküre de kış mevsimi başlar.
-kuzey yarımkürede gündüzler kısalmaya başlarken, güney yarımkürede gündüzler uzamaya başlar.
-Yine kuzey yarımkürede geceler uzamaya başlarken, güney yarımkürede geceler kısalmaya başlar.
-Kuzey yarımkürede en uzun gündüz yaşanırken, güney yarımkürede en uzun gece yaşanmaktadır.
-Yengeç dönencesinde gölge boyu sıfır değerini gösterir.
Dönenceler, Yengeç ve Oğlak Dönencesi, Gündönümü ve Ekinoks
Dönencelerden kuzeyde olanı Yengeç, güneyde olanı Oğlak dönencesidir.
Dönence veya Tropika, yeryüzü üzerinde, güneş ışınlarının yılda iki kez dik açı ile geldiği, sıcak kuşağın kuzey ve güney sınırlarını oluşturan ve Ekvator’un (Eşlek’in) 23° 27′ kuzey ve güneyinden geçtiği varsayılan iki enlemden her biri.
Bu enlemlerden yeryüzününün kuzey yarısında olanına Yengeç Dönencesi, güney yarısındakine de Oğlak Dönencesi adı verilir. 21 Haziran’da güneş ışınları Yengeç Dönencesi’ne dik gelir. Bu gün, yeryüzününün kuzey yarısında yazın, güney yarısında da kışın başlangıcı olarak sayılır. Bugünden sonra yeryüzünün kuzeyinde günler kısalmaya, güneyinde ise uzamaya başlar ve buna Yaz Gündönümü adı verilir. Benzeri biçimde, güneş ışınlarının Oğlak Dönencesine dik geldiği 21 Aralık, kuzey yarıyuvarlakta kışın, güney yarıyuvarlakta da yazın başlangıcıdır.
Ayrıca matematik iklim kuşağı olan Tropikal kuşağın kuzey ve güney sınırlarını oluştururlar.
Yengeç dönencesi, yeryüzünün kuzey yarıyuvarlağında Ekvator’un (Eşlek’in) 23° 27′ kuzeyinden geçtiği varsayılan enlem. Genellikle haritalarda gösterilen belli başlı enlemlerdendir.
Yengeç Dönencesi’nin üzerinden geçtiği ülkeler, doğudan batıya sırasıyla, Meksika, Bahamalar, Batı Sahra, Moritanya, Mali, Cezayir, Nijer, Libya, Mısır, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Umman, Hindistan, Bangladeş, Miyanmar, Çin ve Tayvan’dır.
21 Haziran’da güneş ışınları Yengeç Dönencesi’ne dik gelir. Bu gün, yeryüzününün kuzey yarısında yazın, güney yarısında da kışın başlangıcı olarak sayılır. Bugünden sonra yeryüzünün kuzeyinde günler kısalmaya, güneyinde ise uzamaya başlar ve buna yaz gündönümü adı verilir.
Oğlak Dönencesi, yeryüzünün güney yarıyuvarlağında Ekvator’un (Eşlek’in) 23° 27′ güneyinden geçtiği varsayılan enlemdir. Genellikle haritalarda gösterilen belli başlı enlemlerdendir.
Oğlak Dönencesi’nin üzerinden geçtiği ülkeler, doğudan batıya sırasıyla, Brezilya, Arjantin, Paraguay, Şili, Polinezya, Melanezya, Avustralya, Madagaskar, Mozambik, Güney Afrika, Botsvana ile Namibya’dır.
21 Aralık’ta güneş ışınları Oğlak Dönencesi’ne dik gelir. Bu gün, yeryüzününün güney yarısında yazın, kuzey yarısında da kışın başlangıcı olarak sayılır. Bugünden sonra yeryüzünün güneyinde günler kısalmaya, kuzeyinde ise uzamaya başlar.
Gündönümü, yılda iki kez tekrarlanan ve güneşin dünyaya (ekvator çizgisine) en uzak mesafede olduğu ana verilen addır. Günlerin ve gecelerin kısalmaya veya uzamaya başladığı andır.
Yaz Gündönümü`nde (yaklaşık 21 Haziran), güneş ışıkları Yengeç Dönencesi`ne dik gelir. Kuzey yarıkürede günler kısalmaya, güney yarıkürede uzamaya başlar. Bu tarih bazı ülkelerde kuzey yarıkürede yazın, güney yarıkürede kışın başlangıcı sayılır. Bununla beraber bazı ülkelerde de yazın veya kışın tam ortası kabul edilir.
Kış Gündönümü`nde (yaklaşık 21 Aralık), güneş ışıkları Oğlak Dönencesi`ne dik gelir. Kuzey yarıkürede günler uzamaya, güney yarıkürede kısalmaya başlar. Bu tarih bazı ülkelerde kuzey yarıkürede kışın, güney yarıkürede yazın başlangıcı sayılır. Bununla beraber bazı ülkelerde de yazın veya kışın tam ortası kabul edilir.
Ekinoks ya da gün tün eşitliği, güneş ışınlarının ekvatora dik vurması sonucunda aydınlanma çemberinin kutup dairelerinden geçtiği an. Gündüz ile gecenin eşit olması durumudur. Yılda iki kez tekrarlanır.
Kuzey Yarıkürede yaklaşık olarak 21 Mart İlkbahar Ekinoksu – 23 Eylül Sonbahar Ekinoksudur.
Güney Yarıkürede yaklaşık olarak 21 Mart Sonbahar Ekinoksu – 23 Eylül İlkbahar Ekinoksudur.
GMT’ye göre Gündönümü ve Ekinokslar
Ekinoks ya da gün tün eşitliği, güneş ışınlarının ekvatora dik vurması sonucunda aydınlanma çemberinin kutuplardan geçtiği an. Gündüz ile gecenin eşit olması durumudur. Yılda iki kez tekrarlanır.
* Kuzey Yarıkürede yaklaşık olarak 21 Mart İlkbahar Ekinoksu – 23 Eylül Sonbahar Ekinoksudur.
* Güney Yarıkürede yaklaşık olarak 21 Mart Sonbahar Ekinoksu – 23 Eylül İlkbahar Ekinoksudur.
----------------
Dünyanın şekli ve güneşe olan konumu itibari ile 21 Haziran yaz gündönümü yarın yeniden yaşanacak. Yarım kürelere göre gece gündüz süresinin ve mevsim değişikliklerinin yaşandığı gün olarak bilinen 21 Haziran yaz gündönümü, güneş ışıklarının açısındaki değişikliğin yaşandığı gün olarak da belirtilir.
Aynı zamanda 21 Haziran yaz gündönümü Google'a da Doodle oldu. Google tarafından hazırlanan görsele tıkladığınızda 21 Haziran gündönümü hakkında ayrıntılı tüm bilgiye ulaşmak mümkün.
Yaz gündönümü nedir?
21 Haziran tarihinde gerçekleşen yaz gündönümünde Yengeç Dönencesi güneş ışınları dik açı ile alır. Dünyanın şekli, hareketleri ve eğik yapısı sonucu oluşan bu döngü sonucunda gece gündüz sürelerinde değişiklikler yaşanır. Yani bu tarih itibari ile örneğin kuzey yarım kürede en uzun gündüz yaşanırken güney yarım kürede de en uzun gece yaşanır. Bugünden sonra da kuzey yarım kürede gündüzler kısalmaya, güney yarım kürede de geceler kısalmaya başlar.
21 Haziran Yaz gündönümünde neler olur?
21 Haziran Yaz gündönümünde kuzey yarım kürede Yengeç Dönencesine güneş ışınları dik açı ile gelir. Ayrıca o gün kuzey yarım kürede en uzun gündüz yaşanır. Yaz gündönümünü ayrıca bir nevi güneş ışınlarının geliş açısı itibari ile kuzey yarım kürede yazın başlangıcı olarak kabul edilir. 21 Haziran Yaz gündönümünde güney yarım kürede de kuzey yarım kürede yaşananların tam tersi gerçekleşir. Oğlak Dönencesine güneş ışınları bu tarihte en eğik açı ile ulaşır. Bundan sebep 21 Haziran kışın başlangıcı olarak kabul edilir. En uzun gece yaşanır ve gündüzler uzamaya başlar.
21 Haziran Yaz gündönümünde dönenceler haricinde kurup dairelerinde de 24 saatli gece gündüz yaşanır. Kuzey kutbunda 24 saat gündüz yaşanırken Güney kutbunda 24 saat gece yaşanır.
21 Haziran Yaz gündönümünde saat 12’yi gösterdiğinde Yengeç Dönencesine güneş ışınları en dik açı ile ulaşır. Oğlak Dönencesine ise en eğiş açı ile ulaşır. Buna ek olarak Yengeç Dönencesinde saatler 12’yi gösterdiğinde gölge boyu sıfıra iner.
Türkiye’de ise 21 Haziran Yaz gündönümünde Sinop'ta en uzun gece yaşanır.
Diğer gündönümleri ne zaman?
21 Mart: Gece ve gündüz eşit olur, bizim bulunduğumuz kuzey yarım kürede ilkbahar başlar.
21 Haziran: En uzun gündüz, en kısa gece. Yaz mevsimi başlar (Kuzey yarım kürede)
23 Eylül: Gece ve gündüz eşit olur. Yaz biter, sonbahar başlar. (Kuzey yarım kürede)
21 Aralık: En uzun gece, en kısa gündüz. Kış mevsiminin başlangıcı. (Kuzey yarım kürede)
Kar©glan Başağaçlı Raşit Tunca
