Ağaç
Toprağa düşen tohumdan en önce fide meydana gelir. Fide bir yıl sonra fidan hâlini alır. Hücrelerinin çoğalmasıyla dal ve yapraklar, gövde ve kök olarak üç parçadan ibaret bir ağacın küçük bir modeli olur. Her yıl ağacın dallarında ve köklerinde yeni sürgünler çıkarken, gövdede de bir tane yıllık halka meydana gelir. Bu halkalar, ağacın enine büyüyerek yaptığı odun tabakasıdır. Yağışı bol yıllarda, geniş bir halka; kurak geçen yıllarda ise, ince ve küçük bir halka meydana gelir. Bu halkalardan ağacın yaşı kolayca anlaşılabilir.
Gövdesinden enine kesilen bir ağaç incelenecek olursa, en dışta kabuk, sonra yıllık halkaları meydana getiren hücre tabakaları ve en içte de öz kısım görülür.
Bir ağacın gerçekten canlı olan biricik kısmı, kabuğun altında odunun yüzeyindeki ince bir hücre tabakasıdır. Buna katman doku tabakası (kambiyum, soymuk) denir. Bu tabaka ağacı geliştiren ve büyümesini sağlayan tabakadır. Genç bir ağaca çivi çakıldığında veya ağaç bir dal verdiğinde, çivinin ve dalın yerden yüksekliği hiç değişmez.
Bütün canlı varlıklar gibi ağacın da dokularının arasında devamlı bir su dolaşımı olur. Bu su dolaşımının sağlanabilmesi için ağacın devamlı ve yeterli miktarda suya ihtiyacı vardır. Yetişkin bir kayın ağacı, kuru ve sıcak bir günde 250 litre, küçük bir ayçiçeği ise 1 litre su harcar. Okaliptus ağaçları ise günde ortalama 400 litre su harcadıklarından bataklıkları kurutmada faydalıdırlar.
Bazı büyük ağaç türleri, ihtiyacı olan suyu 50 metrenin üzerinde bir yüksekliğe çıkarmak mecburiyetindedir. Bu hadisede önemli olan birinci kuvvet kılcallık olayıdır. Odun boruları demetlerinde 20 metreye kadar etkilidir. İkinci kuvvet ise, kök basıncıdır. Bu basınç ile ağaçta su 30 metre kadar yüksekliğe çıkarılabilmektedir. Bir diğer önemli kuvvet de yapraklardan suyun buharlaşması (terleme) ile meydana gelen emme kuvvetidir. Buna kohezyon gerilimi de denir. Terlemenin (transpirasyon) büyük kısmı gözeneklerle, az bir kısmı da diğer yüzeylerle sağlanır. Kohezyon kuvveti su moleküllerini birbirine bağlar. Bu gerilim, suyun kopmayan bir sütun hâlinde yükselmesini sağlar. 100 metreye kadar etkilidir. Sekoya gibi yüksekliği 100 metreyi bulan dev ağaçlarda su tepelere kadar kohezyon kuvvetiyle yükselir.
Bir ağaç kendi besinini doğrudan doğruya toprak ve havadan güneş ışığı vasıtasıyla üretir. Bu, hiçbir canlı hayvan vücudunun yapamadığı son derece karmaşık bir hadisedir. Yapraklardaki klorofil denilen yeşil madde sayesinde havanın karbondioksitinden, güneş ışığı altında fotosentez denilen olay sonucunda kendisi ve diğer canlılara faydalı besinleri meydana getirir.
Her yaprak, kendini dışarıya karşı koruyacak çok etkili bir tabaka ile sıkı sıkıya örtülüdür. Hava, yaprakların altındaki çok küçük deliklerden stomaya girebilir. Suyun buharlaşması da, yine bu deliklerden (por) sağlanır. Yaprak ihtiyaca göre bu delikleri açar veya kapatır. Ağaç kabuğu çok etkili bir su geçirmez zırhtır. Bir ağaç, başından ayaklarına kadar, su buğusunun dışarı sızmasına karşı sırlanmıştır.
Ağaçlar günlük hayatta çeşitli ve yaygın olarak kullanılırlar. Kâğıt yapımından mobilya yapımına, meyvelerinin besin olarak kullanımından süs ağaçlarına kadar, sayısız kullanım alanı vardır. Ormanlar ise, bir memleketin iklimini ve ekonomisini etkileyecek kadar önemlidir.
Eski jeolojik devirlerde yaşamış, bugün nesli tükenmiş dev ağaçlara dünyanın bazı bölgelerinde nadiren rastlanabilmektedir.
Ağaçların boyları ve yükseklikleri bir hayli değişiklik gösterir. Boyları üç metreden yüz on metreye kadar; yaşları otuz-kırk yıldan beş bin yıla kadar olan ağaçlara rastlanmaktadır. Dünyanın en yaşlı ve yüksek ağaçlarından olan ve ABD'de Sierra Nevada Dağlarında bulunan sekoyalar (Sequoia) yüz on metre yüksekliğe ve 6–9 m çapa erişebilir. Bunların yaşları da dört bin yılı bulmaktadır. Avustralya'da yüksek boylu ormanlar meydana getiren okaliptus ağaçları da yüz metreyi bulmaktadır. Ağaçların yaşı bir hayli farklılık göstermektedir. Son yıllarda dünyanın en yaşlı ağacının higori çamı (Pirus aristata) olduğu belirlenmiştir.
Ağaçların gelişmesi için en elverişli şart olan bol yağmur, tropik iklimlerde bolca görülür. Tropikal iklimlerde kurak bölgelerin cüce bitkileri ağaç hâline gelir.
Fırtınalar, seller, yıldırım, yangın gibi tabii afetler, usulsüz kesimler gibi insanların yaptığı tahripler, bitki hastalıkları, ağaçların en büyük düşmanları olarak sayılabilir.
Orman
Orman, belirli yükseklikteki ve büyüklükteki çeşitli ağaçlar, çalılar, otsu bitkiler, mantarlar, mikroorganizmalar, böcekler ve hayvanlar bütününü içeren, topraklı alanda genellikle doğal yollardan oluşmuş bir kara ekosistemidir.
2000 yılı itibarıyla Dünya'nın toplam ormanlık alanı 3.869 milyon hektar olup ormanlık alanın büyüklüğünün dünyanın toplam kara alanına oranı %29,6 dır.
Ormanların birçok çeşidi olup, hepsinin farklı özellikleri vardır. Bu çeşilere örnek olarak Ekvatoral yağmur ormanları, Mangrov ormanları, Tropik yapraklı ormanlar vs. örnek olabilir.
Orman Çeşitleri
Ekvatoral yağmur ormanı
Dünyanın en canlı, en kuvvetli ve yayılma kabiliyeti en yüksek olan orman tipidir. Orman ekosistemi bu tipte en yüksek seviyesine ulaşmıştır. Yüksek sıcaklık ve rutubetin bir araya geldiği yörelerde yağmur ormanı teşekkül etmiştir. Yağış miktarı esas itibarıyla 2000-4000 milimetre arasında değişmekle beraber bazı mıntıkalarda 10.000 milimetreye ulaşır. Ortalama yıllık sıcaklık 20-30 °C arasında değişir. En soğuk ayda 18 °C'nin altına düşmez. Mevsim değişmeleri olmadığından tropik yağmur ormanı ağaçlarında, ilkbahar ve sonbahar odunu meydana gelişi görülmez.
Büyük çoğunluğu, daimi yeşil yapraklı ağaçlardan meydana gelen tropik yağmur ormanında ağaçların tepeleri zayıf, dallanma gevşek, gövde şekilleri düzensiz, ağaç kabukları parlaktır. Dallar üzerinde epiphyte denen eğrelti, orkide gibi konuk bitkiler, çeşitli sarılıcı ve tırmanıcı bitkiler, ormanın genel görünüşünde büyük rol oynarlar. Tozlaşma, böcekler ve kelebekler yoluyla olur. Tropik yağmur ormanının bazı ağaçları gövde üzerinde de çiçeklenme yapabilirler. Olağanüstü istila edici bir kuvvete sahiptir. Tedbir alınmadığı takdirde yolları, telefon, telgraf vs. gibi yapıları kısa zamanda kullanılmaz hale getirir.Bu orman ekvator bölgelerinde bulunur.
Endonezya Takım Adalarında, Hindistan'da, Kamerun sahilinde, Amazon mıntıkasında, Brezilya'nın doğu sahilinde, Karayip Denizi sahillerinde ve adalarında yayılış gösterir. Tropik yağmur ormanları; Mangrov tropik iğne yapraklı ormanlar ve bambu ormanları olmak üzere üç grupta toplanır.
Mangrov ormanları
Tropiklerde birçok deniz etekleri, kendine has tipik bir orman formasyonu taşırlar. Denizin ilerlemesi halinde (med), yaklaşık 10 ile 20 m arasında boy yapan ağaçların yalnız tepeleri suyun üzerinde kalır. Çekilmesi halinde (cezir) ise ağaç gövdeleri geniş nefes alma kökleri ile birlikte görülür. Tohumun çimlenmesi ve çimlenmeden sonra meydana gelen fidecikler, tohumlar henüz ağaçta iken gelişirler ve biraz büyüyünce çamur toprağa düşerek köklenirler. Bu bitkiler deniz tuzuna dayanıklı bitkilerdir.
Muson ormanları
Muson iklimi etkisi altındaki ağaçlar daimi yeşil, derimsi yahut tüylü yapraklar taşırlar. Genellikle Muson ikliminin yaygın olduğu bölgelerde yetişirler. Yazları yeşil yapraklıdırlar, kışları ise yapraklarını dökerler. Muson ormanlarının tipik ağacı teak ağacıdır. Bu ağaçlar yazın aşırı suya, kışın da kuraklığa karşı dayanıklı ağaçlardır.
Tropik iğne yapraklı ormanlar
Güneydoğu Asya'da ve Orta Amerika'da, çeşitli çam türlerinin meydana getirdikleri geniş ormanlar, bilhassa dağlık yerlerin fakir topraklarında yaygındır. Ağaç türleri; Pinus caribaea, Pinus merkusii, Callitris podocarpustur.
Tayga ormanları
Bambu ormanı
Taygalar, ormanda alt tabakanın bir kısmını meydana getirirler. Geniş yayılan rizomları sayesinde sürgün vererek çoğalırlar. Dünya üzerinde 60 cinsine dağılan yaklaşık 700 türü vardır. Boyları 0,15 m ile 30 m arasında değişir. Sert karasal iklimin nemli bölgelerinde görülürler.Görüldükleri yerlere en fazla yağış yazın,en az yağış kışın düşmektedir.
Yağmur yeşili yapraklı orman (kış ormanı)
Tropik memleketlerin, yazları periyodik kurak ve çok sıcak, kışları yağmurlu iklim mıntıkalarında görülür. Bu orman şeklinin tipik özelliği, yaprak dökümünün sıcak ve kurak mevsime, esas ve vejetasyon zamanında yapraklı durumla kışa rastlamasıdır. Kış ormanı sonbaharda yeşillenir ve ilkbaharda tekrar yaprağını döker. Ağaçların boyları kısa ve büyümeleri çok yavaştır.
Hindistan, Afrika ve Güney Amerika'nın geniş sahalarını kaplarlar. Maymun, ekmek ağacı ve şemsiye akasyaları bu vejetasyonun tipik ağaçlarıdır. Arka Hindistan ve Doğu Cava ormanlarının en değerli ağacı, yaprakları (30x50) cm büyüklüğünde olan Tik ağacı(Tectona grandis)'dir.
Sert yapraklı orman
Sert yapraklı orman, yazları sıcak ve yağışça fakir, kışları ılıman, fakat yağışça zengin yörelerde yayılış gösterir. Daimi yeşil yapraklı olması, sert yapraklı ormana çok serin zamanlarda hatta kışın bile fotosentez imkânı verir. Bunun yanında yaz mevsiminin kuraklığı sebebiyle bilhassa kuru topraklarda büyümede bir nevi duraklama periyodu hasıl olur.
En tipik ağaç türleri; defne (Laurus nobilis), yabani zeytin (Olea europaea), mantar meşesi (Quercus suber), fıstık çamı"(Pinus pinea)",pırnal meşe (Quercus ilex), kermes meşesi (Quercus coccifera), Eucalyptus, adi servi (Cupressus sempervirens), kızılçam (Pinus brutia), Halep çamı (Pinus halepensis) dir.
Sert yapraklı ormanın ana mıntıkaları, başta Akdeniz iklim bölgesi olmak üzere dar bir şerit halinde Kalifornia ve Şili'dir.
Maki dediği bitki formasyonu da sert yapraklı orman şekli içinde yer alır. Boylu veya bodur çalı görünümündeki maki Akdeniz ve kısmen Karadeniz kıyılarında, denizle dağ etekleri arasında yaygındır. Bulunduğu araziyi örtmesi ve toprağı girift olarak kaplaması erozyonu önleme ve toprak koruması bakımından büyük değer taşır.
Makinin başlıca elemanları: Yabani zeytin, defne, mersin, koca yemiş, sandal, funda, sumak, filarya, sakız, zakkum, laden, katırtırnağı, ardıç, ılgın, Keçiboynuzu tur.
Yazın yeşil yapraklı orman (Yaz ormanı)
Kuzey yarı kürenin belirli derecede serin kışlara sahip olan ve yazlarla kışlar arasında mevsim farkları gösteren enlemlerinde görülür. İnce ve yumuşak olan yaprakların sonbaharda dökülmesi kış soğuğundan ziyade, toprağın donması halinde hasıl olabilecek kuraklık tehlikesine karşı alınan bir tedbirdir. Yaz ormanları bilhassa Orta Avrupa'da, yazları zengin yağışlı mıntıkalarda görülür. Türkiye'de, denizden yüksek olmayan yerlerde yaygındır.
Yazın yeşil yapraklı ormanın ana türleri; kayın (Fagus), meşe (Quercus), akçaağaç (Acer), ıhlamur (Tilia), karaağaç (Ulmus), gürgen (Carpinus), huş (Betula), kısmen de kestane (Castanea), ceviz (Juglans) ve caryadır.
İğne yapraklı (ibreli) orman
Yayılış sahası, Kuzey yarı kürenin kışları sert, düzenli kar ve don mevsimleri gösteren yüksek enlemleridir. Yaz, kış yeşil iğne şeklini almış olan asimilasyon organları, kısa ve vejetasyon devresinde, sıcaktan en yüksek derecede faydalanmayı mümkün kılar. İğne yapraklı ormanların çoğunda gövdeler devamlı, düz ve dalsızdır. Ağır olmayan gövde odunları, bıçkı kerestesi ve yapı ağacı olarak çok kıymetlidir. Bu orman tipi, Kuzey Avrupa ve Asya'dan Kuzey Amerika'nın kuzeyine kadar, 20 enlem genişliğindeki bir şerit halinde yayılış gösterir. dünyadaki igne yapraklı agaçlar(yapragını dökemeyen agaçlar):göknar,sedir,katran,arakorya,andız,ladin,çam,servi,ardıç,şemsiye agacı,lariks(melez),mazı...
Galeri ormanları
Galeri ormanı
Afrika, Güney Amerika ve İç Anadolu'nun yağmurca fakir, kurak mıntıkalarında nehirler boyunca, dar veya geniş şeritler halinde oldukça kuvvetli büyüyen ormanlar meydana gelir ki, bunlara galeri ormanları denir.
Bataklık ormanları
Tropik bölgelerin geniş, sürekli su altında kalan, bataklık bölgelerinde rastlanır. Florida'nın bataklık servisi ormanları bu ormanlara örnek olarak gösterilebilir.
Ormanların yararları
Maddi faydaları
Doğu Karadeniz ormanları
Ormanların yapacak, yakacak ve tali ürünlerle sağladığı değerlerdir. Ormanın ilk bakıştaki faydası, ürünlerin çeşitli iş ve sanayi kollarında hammadde olarak kullanılması veya tüketimi şeklinde göze çarpmaktadır. İnşaatta, kimya ve diğer sanayi kuruluşlarında, madencilik, ulaştırma, bayındırlık gibi ekonomik faaliyetlerde odun hammaddesinin kullanış yerleri gün geçtikçe artmaktadır. Odun hammaddesinin bu derece önem kazanmasının sebebi, sahip olduğu teknolojik vasıflarından ve devamlı üreyebilen; iyi bakıldığı takdirde tükenmez bir kaynağı olmasından ileri gelmektedir.
Teknolojinin gelişmesi ve elektrik enerjisi, petrol, maden kömürü gibi çeşitli enerji maddelerinin bulunmuş olmasına rağmen odun, yakacak maddesi olarak önemini sürdürmektedir. Dünya odun üretiminin hemen hemen % 50'si yakacak olarak kullanılmakta ve özellikle gelişmekte olan ülkelerde bu oran % 80'e varmaktadır.
Ormandan elde edilen tali ürünler, parfümeri, boya, ilaç, dericilik, tecrit malzemesi gibi endüstri kuruluşlarının ham maddesini meydana getirmektedir.
Türkiye'de üretilen orman tali ürünlerinin başlıcaları; reçine, sığla yağı, palamut, mazı, defne yaprağı, çam fıstığı, sumak, kestane, ıhlamur çiçeği, mahlep, meyan kökü ve keçiboynuzu vb.dir.
Kolektif faydaları
Ormanın bu yöndeki hizmetleri, maddi faydaları ile ölçülemeyecek kadar fazladır. Bulundukları yerin iklimini, kara iklim tipinden ılıman iklim tipine yöneltirler. Bu sayede don, kuraklık, aşırı sıcaklık, fırtına gibi zararları önlemek ve azaltmak suretiyle faydalı olurlar. Ormanın etkisi altında kalan sahaların nisbi rutubeti fazla olduğu gibi, akarsu ve kaynakların verimi, düzenli ve devamlıdır.
Ormanların tarımı, hayvancılığı, bayındırlık tesislerini koruması; karada ve deniz kıyılarında kumulların teşekkülüne engel olması; bataklıkları kurutmak, havaya saf oksijen vermek, gürültüyü ve hava kirliliğini önlemek suretiyle insan sağlığına yardım etmesi; çeşitli av hayvanlarını barındırıp beslemekle yurdun tabii varlığını ve güzelliğini zenginleştirmesi gibi hususlar kolektif hizmetlerinin başlıcalarını teşkil eder.
Türkiye Ormanları
2012 yılı verilerine göre Türkiye'deki orman alanı 21.678.134 hektar büyüklüğünde olup, bu oran ülke genelinin %27,6’ sini kapsamaktadır. Ormanlık alanların %99,9' u Devlet mülkiyetindeki ormanlardır. Ormanlarda yaklaşık 150 ağaç türü bulunmaktadır. Ormanlarda yayılış alanı olarak ise en fazla Kızılçam (5.854.673 hektar) yayılış göstermekte, ondan sonra alansal büyüklük sırasına göre Meşe türleri (5.152.562 hektar), Karaçam (4.693.060 hektar), Kayın (1.961.660 hektar), Sarıçam (1.479.648 hektar), Göknar (670.390 hektar), Ardıç (575.315 hektar), Sedir (463.521 hektar), Ladin (334.472 hektar), Kızılağaç (141.119 hektar), Kestane (111.044 hektar), Fıstık çamı (89.028 hektar), Gürgen (19.962 hektar), Ihlamur (11.523 hektar), Dişbudak (9.444 hektar), Kavak (6.547 hektar), Okaliptus (2.528 hektar), diğer türler (101.641 hektar) görülmektedir.
Coğrafi Bölgelere Göre Ormanlık Alan Dağılımları (Hektar)
(2005 yılı verilerine göre)
Ormanlarımızda Tespit Edilen Ağaç Türleri
Türkiye ormanlarında yaklaşık 150 ağaç türü bulunmaktadır. Bunlar;
Kızılçam, Pinus brutia
Karaçam,Pinus nigra
Sarıçam, Pinus silvestris
Fıstıkçamı,Pinus pinea
Halepçamı,Pinus halepensis
Sahilçamı,Pinus pinaster (maritima)
Monteri çamı,Pinus radiata
Günlük çamı,Pinus taeda
Kazdağı göknarı,Abies equi-trajani
Uludağ göknarı,Abies bormmülleriana
D. Karadeniz göknarı,Abies nordmanniana
Toros göknarı,Abies cilicica
Doğu ladini,Picea orientalis
Avrupa ladini,Picea abies
Toros sediri,Cedrus libani
Adi ardıç,Juniperus communis
Sabin ardıcı,Juniperus sabina
Finike ardıcı,Juniperus phoenicea
Kokulu ardıç,Juniperus foetidissima
Boylu ardıç,Juniperus excelsa
Adi servi,Cupressus sempervirens
Porsuk,Taxus baccata
Duglas göknarı,Pseudotsuga douglasi
Andız,Arceuthos drupacea
Doğu kayını,Fagus orientalis
Palamut meşesi,Quercus aegilops
Saplı meşe,Quercus robur
Sapsız meşe,Quercus petreaea
Macar meşesi,Quercus frainetto
Tüylü meşe,Quercus pubescens
Mazı meşesi,Quercus infectoria
Saçlı meşe,Quercus cerris
Pırnal meşesi,Quercus ilex
Kermes meşesi,Quercus coccifera
Doğu Karadeniz meşesi,Quercus pontica
Istranca meşesi,Quercus hartwissiana
İspir meşesi,Quercus macranthera
Kasnak meşesi,Quercus vulcanica
Çoruh meşesi,Quercus dschorochensis
Virjinya meşesi,Quercus virgilinia
Brantii meşesi,Quercus brantii
Lübnan meşesi,Quercus libani
Makedonya meşesi,Quercus trojana
Boz pırnal meşe,Quercus aucheri
Mantar meşesi,Quercus suber
Toros meşesi,Quercus haas
Doğu gürgeni,Carpinus orientalis
Adi kızılağaç,Alnus glitunosa
Doğu kızılağacı,Alnus orientalis
Fırat kavağı,Popolus euphratica
Kara kavak,Popolus nigra
Titrek kavak,Popolus tremula
Anadolu kestanesi,Castanea sativa
Adi dişbudak,Fraxinus excelsior
Büyükyapraklı ıhlamur,Tilia platyphyllos
Kafkas ıhlamuru,Tilia rubra
Tüylü(Gümüşi) ıhlamur,Tilia tomentosa
Avrupa ıhlamuru,Tilia cordota
Ova akçaağacı,Acer campestre
Kapadokya akçaağacı,Acer cappadocicum
Çınar yapraklı akçaağaç,Acer platanoides
Dağ akçaağacı,Acer pseudoplatanus
Kafkas akçaağacı,Acer trautvetteri
Tatar akçaağaç,Acer tataricum
İtalyan akçaağacı,Acer opalus
Doğu akçaağacı,Acer orientale
Dişbudak yapraklı akçaağaç,Acer negundo
İran akçaağacı,Acer hyrcanum
Üçdilimli akçaağaç,Acer monspessulanum
Ova karaağacı,Ulmus cempestris
Hercai karaağaç,Ulmus laevis
Dağ karaağacı,Ulmus montana
Asya karaağaç,Ulmus pumila
Kırmızı karaağaç,Ulmus rubra
Kayacık,Ostrya carpinofolia
Akçaağaç yapraklı çınar,Platanus acerifolia
Batı çınarı,Platanus occidentalis
Doğu çınarı,Platanus orientalis
Okaliptus,Eucalyptus camaldulensis
Sığla(Günlük),Liquidambar orientalis
Adi fındık,Corylus avellana
Türk fındığı,Corylus sylvatica
Ak söğüt,Salix alba
Badem yapraklı söğüt,Salix amygdalina
Salkım söğüt,Salix babylonica
Keçi söğüdü,Salix caprea
Boz söğüt,Salix cinerea
Kara söğüt,Salix nigra
Sepetçi söğüdü,Salix viminalis
Beyaz huş,Betula alba
Kara huş,Betula nigra
Tüylü huş,Betula pubescens
Adi huş,Betula verrucosa
Kıbrıs akasyası,Acacia cyanophylla
Yalancı akasya,Robinia pseudoacacia
Kiraz,Prunus avium
Üvez,Sorbus aucuparia
Ceviz,Juglans regia
Yabani zeytin,Olea europaea
Akdeniz defnesi,Laurus nobilis
Adi Şimşir,Buxus sempervirens
Ormangülü,Rhododendron ponticum
Kocayemiş,Arbutus unedo
Harnup (Keçiboynuzu),Ceratonia siliqua
Diğer yapraklılar
Türkiye'de yetişen bazı ağaçların yükseklikleri ve gövde çapları:
Ağaç Boyu Çapı
Göknar 75 m 3 m
Ladin 60 m 2 m
Çam 50 m 1 m
Kayın 44 m 2 m
Meşe 53 m 4 m
Dişbudak 30 m 1,7 m
Cinsler
Abies, Göknar
Acacia, Akasya
Acer, Akçaağaç
Actinostrobus, Servi çamı
Athrotaxis, Tasmanya sediri
Aesculus, At kestanesi
Agathis
Ailanthus, Kokarağaç
Albizia, Gülibrişim
Alnus, Kızılağaç
Amentotaxus
Araucaria, Arokarya
Arbutus, Koca yemiş
Aucuba, Akuba
Austrocedrus, Şili sediri
Berberis, Kadıntuzluğu
Betula, Huş
Biota Doğu mazısı
Broussonetia, Kağıt dutu
Buxus, Şimşir
Calocedrus, Su sediri
Camellia
Carpinus, Gürgen
Carya
Castanopsis
Catalpa, Katalpa
Cathaya
Cephalotaxus
Celtis, Çitlenbik
Ceratonia, Keçiboynuzu
Cercidiphyllum, Katsura ağacı
Cercis, Erguvan
Chamaecyparis, Yalancı servi
Citrus, Limon,Portakal,Greyfurt,Mandalina
Clematis, Akasma
Cornus, Kızılcık
Corylus, Fındık
Cotinus, Sumak
Cotoneaster, Dağ muşmulası
Crataegus, Alıç
Cryptomeria, Japon çamı
Cunninghamia, Tırpan ağacı
Cupressocyparis, Melez servi
Cupressus, Servi
Cydonia, Ayva
Daphne
Dalbergia, Pelesenk ağaçları
Diospyros, Trabzon hurması, Abanoz
Dipteronia
Elaeagnus, İğde
Eriobotrya, Malta eriği
Eucalyptus, Okaliptüs
Euonymus, Papazkülahı
Fagus, Kayın
Ficus, İncir
Fitzroya Patagonya servisi
Forsythia, Altınçanak
Fraxinus, Dişbudak
Fuchsia, Küpe çiçeği
Ginkgo, Mabet ağacı
Gleditsia, Yabani keçiboynuzu
Hedera, Sarmaşık
Hibiscus, Ağaçhatmi
Hippophae, Yalancı iğde
Hydrangea, Ortanca
İlex, Çobanpüskülü
Jacaranda
Jasminum, Yasemin
Juglans, Ceviz
Kalmia
Keteeleria, Yalancı göknar
Koelreuteria, Fener ağacı
Laburnum, Sarısalkım
Lagerstromeia, Oya ağacı
Larix, Melez
Laurus, Defne
Ligustrum, Kurtbağrı
Liquidambar, Sığla ağacı
Liriodendron, Lale ağacı
Lithocarpus
Lonicera, Hanımeli
Maclura, Yalancı portakal ağacı
Magnolia, Manolya
Mahonia, Sarıboya ağacı
Malus, Çiçek elması
Melia, Tespih ağacı
Mespilus, Muşmula
Metasequoia, Su ladini
Microbiota
Morus, Dut
Myrtus, Mersin
Nerium, Zakkum
Nothofagus, Yalancı kayın
Olea, Zeytin
Osmanthus
Ostrya, Kayacık
Paulownia Pavlonya, İmparator pavlonyası
Phellodendron, Mantar ağacı
Phillyrea, Akçakesme
Phoenix, Hurma
Picea, Ladin
Pinus, Çam
Pistacia, Sakız ağacı, Menengiç
Pittosporum
Platanus, Çınar
Podocarpus Taşporsuğu
Populus, Kavak
Prunus, Kiraz,Erik,Şeftali,Kayısı
Pseudolarix, Yalancı melez
Pseudotaxus Çin yalancıporsuğu
Pseudotsuga, Duglas göknarı
Pterocarya, Kanatlı ceviz
Punica, Nar
Pyracantha, Ateşdikeni
Pyrus, Armut
Quercus, Meşe
Reklam, Reklam Ağacı
Rhamnus, Cehri
Rhododendron, Ormangülü
Robinia, Yalancı akasya
Salix, Söğüt
Sambucus, Mürver
Sassafras
Sciadopitys, Japon şemsiye çamı
Sequoia, Sekoya
Sequoiadendron, Mamut ağacı
Sophora, Sofora
Sorbus, Üvez
Syringa, Leylak
Taiwania
Tamarix, Ilgın
Taxodium, Bataklık servisi
Taxus, Porsuk
Tetraclinis Berberistan mazısı
Thuja, Mazı
Thujopsis, Yalancı mazı
Tilia, Ihlamur
Torreya
Tsuga, Suga
Ulmus, Karaağaç
Vaccinum, Yaban mersini
Viburnum, Kartopu
Washingtonia, Kanarya palmiyesi
Wisteria, Morsalkım
Yucca, Avize ağacı
Zelkova, Zelkova
Ziziphus, Hünnap
Ağaçlarla ilgili Temel Kavramlar
ağaçlar ile ilgili terimler - bitki sistematiği - bitki dünyasıTek Ağaç :
Ormancılık bilimleri açısından tek ağaç: kök, gövde ve taç (tepe) gibi üç ayrı organa sahip olan ve en az 5 m. yüksekliğe ulaşan çok yıllık odunsu bitkilere Ağaç adı verilmektedir.
Bu tanımı biraz daha açarsak;
Ağaç:
Boyu en az 5 metre, çapı da 10 cm'den aşağı olmayan, dal sürgün ve yapraklarının oluşturduğu tepe tacını tek bir gövde üzerinde taşıyan, her yıl çap artımı yaparak kalınlaşan, sürgün vererek boylanan, hücrelerinin büyük bölümü odunlaşmış olan, uzun ömürlü bitkilere AĞAÇ denir...
Meşcere:
Ormancılık bilimleri açısından meşcere, çok sayıda ağacın geniş bir alanda birbirini etkileyecek sıklıkta ve birarada bulunması halidir.
Orman:
Ele alış biçimi ve ele alan kişinin amacına göre Orman kavramının farklı tanımları ile karşılaşılmaktadır. Bir şairin, yazarın ve ressamın Orman anlayışı ile, geçimini ormandan sağlayan kırsal kesim halkının ormana bakış açıları birbirinden çok farklıdır.
Büyük metropolde yaşayan insan gözünde Orman; temiz hava, kaliteli içme suyu ve türlü rekreaktif etkinliklerin yapılabildiği doğa parçası iken, ormancılık, arıcılık ve hayvancılık yaparak geçimini sağlayan halk gözünde Orman; hayatını idame ettirebileceği iş ve çalışma ortamıdır.
Ormancılığın değişik bilim dalları da uğraş alanlarına ve bakış açılarına göre ormanı farklı şekilde tanımlamaktadır.
Hukukçu gözünde orman:
"Tabii olarak yetişen veya emekle yetiştirilen ağaç ve ağaççık toplulukları, yerleriyle birlikte orman sayılır." Ancak; sazlıklar, step bitkileriyle örtülü yerler, dikenlikler, parkıar, şehir koruluklan, mezarlıklar, yüzölçümü 3 hektardan az olan sahipli arazi üzerindeki ağaçlık alanlar orman tanımı içine girmemektedir (6831 Sayılı Orman Kanunu Madde 1.)
Orman ürün ve hizmetlerinin oluşumunu inceleyen ve bu kaynakların miktarını arttırmayı amaç edinen Orman Hasılat Bilgisi yönünden Orman;
Baskın elemanı ağaç ve ağaççıklardan oluşan otsu ve odunsu bitkilerin diğer mikro ve makro organizmalarla birlikte meydana getirdiği bir yaşam birliğidir.
Çeşitli ormancılık disiplinlerinin kendi yönlerinden yaptığı tanımların ortak özelliklerine dayanarak ormanı;
"Belirli yetişme ortamlarında var olan ve gelişen, ana elemanı ağaç ve ağaççık olmak üzere, diğer bitkisel, hayvansal ve mineral elemanlardan oluşan, bu elemanlar arasında karşılıklı etkileri ve kendine özgü yaşam birliği olan bir doğa varlığı, topluma orman ürünleri ile diğer foknsiyon ve hizmetler sağlayan ulusal bir servet.."
biçiminde tanımlayabiliriz. (ERASLAN, 1983, S.27).
Çalı ve Ağaçcık:
Ömürleri kaç yıl olursa olsun, boyları hiç bir zaman 5 m . yüksekliğe ulaşamayan Sandal, Kocayemiş, Akcakesme , Funda ve Karaçalı gibi odunsu bitkiler çap ve boylarına göre Çalı veya Ağaçcık olarak anılmaktadır .
Çalılar çok yıllık odunsu bitkiler olup ağaçlardan boyunun kısalığı ve uzamayı temin eden bir orta sürgünün olmayışı ile ayrılır.
Kar©glan Başağaçlı Raşit Tunca
