Thread Rating:
  • 0 Vote(s) - 0 Average
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Sünger Nedir? - Özellikleri Nelerdir? - Ne işe Yarar? - Sünger Çeşitleri Nelerdir?
#1
Oku-1 


Sünger Nedir? - Özellikleri Nelerdir? - Ne işe Yarar? - Sünger Çeşitleri Nelerdir?

Latince ismi Porifera olan süngerler, gövdesi deliklerle ve kanallarla dolu, deliklerinden su sirkülasyonu olan, iki ince hücre katmanından oluşan, jölemsi yapıya sahip çok hücreli canlılardır ve hayvanlar grubuna dahildirler.

Süngerlerin sinir hücreleri yoktur, ayrıca sindirim ve dolaşım sistemleri de bulunmaz. Bunun yerine vücutlarında düzenli bir su sirkülasyonu olur ve besin ile oksijen alıp atıkları dışarı verirler.

Süngerlerin biyolojik özellikleri

Boyları genellikle 1-3 santimetre arasında olur. Renkleri yeşil, kırmızı, mavi, sarı, turuncu ya da kahverengi olabilir. Yumuşak bir derileri vardır. Hareket etmezler ve 15-30 yıl yaşayabilirler.

Süngerler dört adet basit ve bağımsız hücreden oluşur. İlki yakalı hücrelerdir, süngerin içindeki kanalları oluştururlar. Flagella (sil) adlı organeller ise hücrelerin uçlarına bağlıdır ve süngerin vücuduna su pompalanmasına yardım ederler. Su pompalanırken süngerin vücuduna oksijen ve besin girmesine ve aynı zamanda atıklarla karbondioksitin vücuttan atılmasına da yardımcı olurlar.

İkinci hücre türü ise porocyte hücreleridir. Bu hücreler süngerlerin üzerindeki delikleri (porları) oluşturur. Epidermal hücreler ise süngerin dış kısmındaki deriyi meydana getirir. Son olarak amibosit hücreler, epidermal hücreler ile yakalı hücreler arasında, mezenşim tabaka adı verilen bir bölgede bulunurlar.

Bu hücreler de süngerin fonksiyonlarına yardımcı olur ve besinleri taşırlar. Ayrıca spikül adı verilen dikenleri yani süngerin iskelet liflerini oluştururlar. Yakalı hücrelerle birlikte çalışıp besinlerin sindirilmesini ve eşeyli üreme için gamet hücresi üretilmesini sağlarlar.

Süngerler pek çok ortamda yaşayabilir. Yüzde 99’u tuzlu sularda yaşasa da bazıları tatlı suda da yaşayabilir. Okyanus tabanının 8 kilometre derinliğine dek tüm yüzeylere tutunarak yaşayabilirler. Tropik bölgelerde çok yüksek sayıda değişik sünger türü yaşamaktadır zira sular daha ılıktır. Süngerler berrak suları tercih eder çünkü bulanık sular deliklerini tıkayabilir ve yaşamak için bu deliklerle oksijen almaları gerekir.

Mercan resifleri için süngerler oldukça önemli besin kaynaklarıdır. Bilim insanları süngerlerin su kalitesini iyi ya da kötü yönlü etkilediklerini düşünmektedir. Bilim insanlarının yaptığı araştırmalara göre süngerler çok hızlı nefes alabilir ve çok hızlı nitrojen verebilir. Süngerler etrafındaki suyu filtrelerken bakterileri de toplarlar ve bu bakteriler sünger için besin olarak kullanılır.

Süngerler eşeyli ya da eşeysiz olarak çoğalabilir. Bu da onlara habitatlarında hayatta kalabilmelerinde yardımcı olur. Birçok sünger türü hem erkek hem dişi yani hermafrodittir. Eşeyli üremede her iki cinsin rolünü de üstlenebilirler. Erkek sünger sperm üretip suya salarken dişi sünger de bu spermi kullanabilir. Döllenmeden sonra sünger suya larvalar bırakır. Bu larvalar suda birkaç gün yüzer ve sonra sert bir objeye yapışır, daha sonra yetişkin bir sünger olarak büyümeye başlar.

Süngerler tomurcuklanma yoluyla eşeysiz de üreyebilirler. Süngerin küçük bir parçası kopup gövdeden ayrılır ancak yaşamaya devam eder ve daha sonra büyüyerek başka bir süngere dönüşür. Süngerler ayrıca vücutlarındaki hasarı da onarabilir. Bu özellikleri sayesinde çok küçük ebatlarda kalsalar da suda yaşayabilmeye devam edebilirler.

Deniz süngeri ne işe yarar?

Birçok sünger cinsinde bulunan kalsiyum karbonat ve silikon süngerleri kullanılamayacak kadar sert kılmaktadır ancak Spongia ve Hippospongia adlı iki sünger türü yumuşak ve tamamen liften oluşan iskeletlere sahiptir.

Eski zamanlarda Avrupalılar yumuşak süngerleri kaskların içine dolgu olarak, taşınabilir içme gereçleri olarak ve su filtresi olarak vb. çeşitli amaçlarla kullanmışlardır. Sentetik süngerlerin icadına dek deniz süngerleri temizleme araçları, resim yaparken kullanılan eşyalar, seramik sır yapımında kullanılan eşyalar ve gizli doğum kontrol yöntemleri olarak kullanılmıştır. Ancak 20. yüzyılın ortalarında kontrolsüz balıkçılık yüzünden hem süngerler hem de endüstri zarar görmüştür.

Günümüzde kullanılan birçok sünger dokusu aslında gerçek süngerden yapılmamaktadır. Sentetik süngerler ise temizleme aracı, göğüs implantları ve doğum kontrol süngerleri olarak üretilebilmektedir. Bunların yapımında genellikle selüloz köpük, poliüretan köpük ve silikon köpük gibi materyaller kullanılır.

Deniz süngerleri ayrıca şişe buruncu yunuslar için de kullanılmaktadır. Bu yunuslar deniz süngerlerini gaga burunlarına tutturur, böylece deniz dibinde yemek ararken kendilerini kumlu yüzeyden korumuş olurlar. Genellikle dişi yunuslar bu hareketi sergiler ve bu olay Shark Bay adlı bölgede görülmüştür.

Deniz süngerleri ayrıca ilaç yapımında da kullanılabilir zira içlerinde onlarla yaşayan bazı mikrobik kimyasallar vardır ve bunlar virüsleri, bakterileri, tümörleri ve mantarları kontrol etmek için kullanılabilir.

Sünger çeşitleri nelerdir?

Süngerler başlıca dört farklı türe, dört sınıfa ayrılırlar: kalkerli süngerler, silisli cam süngeri, demosponge ve sclerospongiae. Süngerler sahip oldukları spiküllere yani dikenlere göre farklı sınıflara ayrılırlar. Bu spiküller kalsiyum karbonattan ya da sünger lifinden oluşabilir.








Signing of RasitTunca
[Image: attachment.php?aid=107929]
Kar©glan Başağaçlı Raşit Tunca
Smileys-2
Reply


Forum Jump:


Users browsing this thread: 1 Guest(s)